Họ muốn cho xung quanh đừng có gì ồn ào, lộn xộn. Ít bữa sau không rẽ nữa, hớt cho thấp lè tè ở mép tai, chải cho ốp bọc vô đầu hình bầu dục cho đầu giống trái dưa hấu. Quan sát kỹ người ta thấy tâm hồn họ có lúc như sa mạc vắng, có lúc âm u như rừng thẳm, có lúc náo động như biển ba đào.
Rủi mất thăng bằng, cậu té trên nền xi măng mà không biết tởn. Trước khi tiếng của họ đến cung giọng bình thường, họ bất đắc dĩ pha trộn hai thứ âm thanh nói trên. Nhưng nói chung mà nói cơ cấu sinh lý của bạn trai được cấu thành bằng những đường gân thớ thịt tự nhiên hiếu động.
Chị mượn làm việc nặng, họ làm với tấm lòng vô vị lợi. Nhưng phải khôn ngoan: bạn trai nên nhớ ai cũng phải qua mùa bích mộng ấy. Họ nghe như có sức mạnh huyền bí xô đẩy họ phải bộc bạch cõi lòng.
Rồi sách báo chỉ vì muốn lắt túi bạn mà nhử bạn bằng các chuyện dâm tình. Cho những bạn không có cơ hội đọc quyển ấy hay đã đọc mà không đủ thì giờ toát yếu, tôi ghi lại ở đây vài đại cương. Rồi sau có những sáng xuân mà lòng họ ngao ngán sầu, sầu không lý do.
Có điều là họ nghi kỵ lòng tốt thế nhân. Có hạng nam thanh khi gió tình về xao động vườn lòng quan niệm một người vợ đơn sơ thuộc giai cấp của họ. Ta làm công chức để phục vụ.
Có một điểm tâm lý sâu xa nầy là đối với người càng ruột thịt người ta càng ngại nhìn nhau, bàn tâm sự, mưu tính lý tưởng với nhau. Ai mang trách vụ huấn luyện thiếu niên nên đề phòng điểm nầy. Nhục tình xô đẩy họ đến nhục lạc.
Một ngòi bút nọ viết về họ: Mấy lúc họ ăn to nói lớn là do họ vô tình hay hữu ý tỏ ra mình phải được tôn trọng. Nhưng để được sáng tỏ hơn về nội tâm của bạn trai và để các nhận xét tâm lý trong các phần trước được có giá trị giáo dục, tôi viết thêm chương sau.
Không phải họ không có những tâm tưởng tân kỳ, nhưng lòng họ không để ý tìm những sự phiền toái. Không có niềm vui nào đậm đ à bằng niềm vui sau lúc thắng được cơn cám dỗ về thể xác thịt. Họ nói bẻ miệng nữa.
Họ đã không làm gì giúp chồng thành công rồi, lại không nuôi con mà đi mướn vú, đã không giữ con lại phú thác cho đứa ở, đã không lo ăn mặc cho chồng lại để mặc cho đầy tớ. Đến lúc hoa niên về dào dạt trong tâm hồn, tình cảm họ tăng cường độ. Nhưng khi ngã ra ngủ, ngủ như chết.
Trong cuốn Toi quy deviens homme, Jean Le Presbytre cho in một hình thanh niên đang bắn tên. Phải đặt vấn đề chánh danh ở thời đại nầy. Nhưng dù nỗ lực đến đâu, sau cùng họ phải nhận chân rằng đã có trên trần gian nầy có một phái mà tạo hóa dành riêng cho sự diễm lệ gọi là phái đẹp.